Tăng trưởng GDP quý 4 đạt +7.31%, cao nhất 3 quý, kéo tăng trưởng chung của cả năm lên +7.08%, cao hơn đáng kể mục tiêu 6.6%-6.8% và là mức cao nhất kể từ sau khủng hoảng 2008. Như vậy là phải mất tới 11 năm, Việt nam mới có thể quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng trên 7%, dù đây chưa phải là con số thực sự ấn tượng nếu so với chính Việt nam trong các năm 2003-2005 và so với tốc độ tăng trưởng trên 10% của các quốc gia Châu Á trong giai đoạn chuẩn bị “hóa rồng”.
Tăng trưởng GDP quý 4 lên mức cao nhất kể từ sau khủng hoảng 2008. Ảnh: Nguồn Internet
Cả 3 lĩnh vực Dịch vụ, Công nghiệp & Xây dựng và Nông, lâm, ngư nghiệp đều có quý 4 tích cực, trong đó Dịch vụ đáng chú ý nhất khi tăng +7.6%, cao nhất cả năm. Trong cấu thành của lĩnh vực Dịch vụ, 5 ngành có giá trị lớn nhất (chiếm 70% GDP Dịch vụ) đều cải thiện rõ rệt trong quý 4.
GDP ngành Bán buôn bán lẻ lại gây bất ngờ khi bật tăng lên +8.9% trong quý 4 và kéo cả năm tăng +8.51%. Sở dĩ bất ngờ bởi cả chỉ số lao động cũng như tăng trưởng khách du lịch không ủng hộ cho sự bật tăng này. Chỉ số lao động vào quý cuối năm chỉ tăng +2.6%, mức thấp nhất 7 quý và chỉ nhỉnh hơn so với mức +2.2% vào quý 1/2017, thời điểm sản xuất điện thoại gặp nhiều khó khăn do sự cố Galaxy Note 7. Vào quý 1/2017, GDP Bán buôn bán lẻ tăng +7.38%.
Tăng trưởng khách du lịch quốc tế cũng liên tục giảm với mức tăng của 12 tháng là +11.7% thấp hơn nhiều 6 tháng đầu năm là +23.1%. Sự giảm tốc của khách quốc tế là do 2 thị trường chính Trung Quốc và Hàn Quốc (chiếm 55% tổng lượng khách) đều giảm tốc nhanh. Tháng 12/2018 lượng khách Trung Quốc đến Việt nam giảm -2% YoY trong khi cùng kỳ 2017 tăng tới +91%. Kinh tế tăng trưởng chậm, đồng CNY mất giá đã ảnh hưởng đến nhu cầu du lịch của người Trung Quốc trong khi làn sóng đầu tư FDI hạ nhiệt là nguyên nhân làm giảm tốc khách Hàn Quốc. Với lượng khách quốc tế tăng chậm lại, cũng là khó hiểu khi GDP Lưu trú, ăn uống tăng +9% trong quý 4, gấp 2 lần tăng trưởng của quý 3.
Với lĩnh vực Công nghiệp & Xây dựng, Công nghiệp chế biến chế tạo đã quay trở lại với vai trò dẫn dắt cùng với sự hỗ trợ của Xây dựng. GDP Công nghiệp chế biến chế tạo quý 4 tăng +13.7%, chỉ thấp hơn một chút mức tăng +13.9% của quý 1, thời kỳ đỉnh cao của sản xuất điện thoại điện tử. Như báo cáo các tháng trước chúng tôi đã đề cập, sự vươn lên của Công nghiệp chế biến chế tạo trong nửa cuối năm đến từ nhiều yếu tố, từ chính sách bảo hộ, khả năng tận dụng thời cơ cho đến cả may mắn. Ở chiều ngược lại, sản xuất Điện thoại chưa có dấu hiệu hồi phục. Xuất khẩu điện thoại cả năm tăng +10.5%, bằng 1/3 tốc độ của năm 2017 và 1/6 quý 1/2018.
Lĩnh vực Nông, Lâm, Ngư nghiệp khởi sắc chủ yếu do Nông nghiệp với sự phục hồi lên +2.9% sau khi đã giảm xuống +1.9% trong quý 3. Nông nghiệp bị cây lúa chi phối nên sự tăng giảm sản lượng cũng như giá lúa đều có ảnh hưởng lớn đến toàn ngành. Năm 2018 là một năm tích cực nhờ thời tiết thuận lợi và Việt nam đấu thầu thành công nhiều hợp đồng xuất khẩu, giúp duy trì giá lúa ở mức cao. Giá lúa trung bình trong năm 2018 cao hơn so với năm 2017 ~14% trong khi sản lượng lúa tăng +2.9%. Định hướng dịch chuyển sang các giống lúa chất lượng cao cũng mang lại kết quả. Xuất khẩu gạo về lượng chỉ tăng +4.6% nhưng giá trị tăng tới +16%. Dẫu tích cực, xu hướng giảm tốc của xuất khẩu gạo và giá lúa những tháng cuối năm cũng đặt câu hỏi về sự hồi phục mạnh của GDP Nông nghiệp trong quý 4.
Nhìn lại năm 2018, dù còn nhiều số liệu gây băn khoăn nhưng có thể thấy một sự thay đổi khá rõ ở các động lực tăng trưởng, kết quả của những dịch chuyển chính sách hợp lý và kịp thời. Với 2 năm liên tiếp đạt mức tăng trưởng xấp xỉ 7%, có thể nói những vấn đề nảy sinh trước và trong giai đoạn khủng hoảng 2008 -2010 đã cơ bản được giải quyết, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chính sách tiền tệ và tài khóa. Với những bài học đắt giá được rút ra từ khủng hoảng, chúng ta có thể tự tin hơn vào tính chuẩn xác của các chính sách này trong tương lai. Đây là nhân tố quan trọng tạo nền tảng vững chắc để các chính sách khác như phát triển kinh tế tư nhân giúp kinh tế Việt nam tăng tốc.
Nhìn sang năm 2019, rủi ro tăng trưởng toàn cầu chậm lại và chiến tranh thương mại Mỹ – Trung sẽ ảnh hưởng rõ hơn đến Việt nam. Những ảnh hưởng này sẽ rất đa chiều và phụ thuộc vào nhiều biến số khó đong đếm và dự báo chính xác. Ở phía tích cực, rõ nhất là xu hướng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc, mang lại cơ hội cho thu hút FDI. Ở phía tiêu cực, nhu cầu tiêu dùng của thị trường Trung Quốc sẽ còn giảm khi kinh tế của nước này tăng trưởng chậm lại. Sản xuất Điện thoại giảm cũng sẽ gây ra một số khó khăn cho giai đoạn đầu năm.
Mục tiêu tăng trưởng 6.6%-6.8% đặt ra cho 2019 có phần khiêm tốn so với kết quả 7.08% của 2018, nhưng đây là một mục tiêu hợp lý. Trong bối cảnh còn nhiều trở ngại cho kinh tế Việt nam, một mục tiêu vừa phải để duy trì ổn định và tiếp tục củng cố nội lực là cần thiết. Tăng trưởng tín dụng thận trọng, gia tăng dự trữ ngoại hối, thu hẹp thâm hụt ngân sách vẫn cần phải chú trọng bởi những “cơn sốt” của quá khứ vẫn chưa nguội hết. Sau khi khối tư nhân đã hoàn tất giai đoạn “lấy đà”, mục tiêu 6.8% dù có hay không cũng không còn quan trọng. Tăng trưởng khi đó sẽ đến từ khát vọng và nỗ lực vươn lên của chính các doanh nghiệp cùng với sự giúp sức (thay vì đặt mục tiêu) của các cơ quan nhà nước.
Nguồn: Research SSI
