Thông điệp về toàn cầu hóa của Trung Quốc
Trong khi Việt Nam đang dõi theo diễn biến của đội tuyển U23 Việt Nam tại Vòng chung kết U23 Châu Á 2018, các nhà lãnh đạo chính trị hàng đầu thế giới, tổ chức kinh tế tư nhân, …đã cùng quy tụ về Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) tại Davos Thụy sỹ vào 24/01/2018. Tại đây, bên cạnh sự xuất hiện của Tổng thống Donal Trump, bài phát biểu của Trung Quốc trở thành tâm điểm khi quốc gia này tiếp tục phát đi thông điệp cam kết thực hiện tự do hóa thương mại toàn cầu. Trong đó, sáng kiến “Vành đai và Con đường” (OBOR) đóng vai trò chủ chốt nhằm kết nối thế giới trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ nổi dậy. Dựa trên số liệu thống kê, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc với các nước dọc theo sáng kiến “Vành đai và Con đường” lên tới 7,4 nghìn tỷ NDT, tương đương 1,2 nghìn tỷ USD, tăng 14,2% YoY trong năm 2017.
Theo đánh giá của chúng tôi, nhà lãnh đạo chính trị các nước tỏ ra rất quan tâm đến chủ đề này. Điển hình như Tổng thống Brazil, Michel Temer, cho biết ông rất hoan nghênh những đề xuất từ phía Bắc Kinh về mối quan hệ thương mại, kinh tế và ngoại giao gắn bó hơn với các quốc gia Mỹ La Tinh. Trong khi đó, đại diên phía Singapore cũng nhấn mạnh sáng kiến “Vành đai và Con Đường” sẽ trở thành động lực tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong thời kỳ mới. Từ phía khối doanh nghiệp tư nhân, Giám đốc điều hành tập đoàn công nghiệp Siemens Đức tin tưởng OBOR sớm muộn sẽ trở thành WTO mới.
Tác động lan tỏa tới Việt Nam
Nằm ở vị trí chiến lược tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam có vai trò quan trọng trong việc tham gia hợp tác phát triển sáng kiến “Vành đai và Con đường” (OBOR). Về mặt tích cực, chúng tôi cho rằng Việt Nam sẽ có cơ hội đón nhận dòng vốn mới nhằm đầu tư và phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng. Theo dự báo, Việt Nam sẽ thiếu hụt gần 40% vốn đầu tư cho cơ sở hạ tầng. Hiện tại, chúng tôi ghi nhận 3 dự án đầu tư cơ sở hạ tầng có ý nghĩa quyết định tới sự phát triển của Việt Nam, gồm 1) Dự án đường cao tốc Bắc – Nam, 2) Dự án xây dựng sân bay Long Thành và 3) Dự án xây dựng tàu cao tốc Bắc-Nam.
Trong thời gian qua, chúng tôi ghi nhận những nỗ lực hợp tác xúc tiến đầu tư giữa Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng Châu Á (AIIB) và Chính phủ Việt Nam. Đặc biệt tại vùng phía nam, AIIB quan tâm tới dự án phát triển các tuyến cao tốc nối Thành phố Hồ Chí Minh với các khu vực Đông và Tây Nam Bộ. Cụ thể, trong năm 2018, đại diện bên phía AIIB mong muốn tìm hiểu thêm và hợp tác đầu tư vào các dự án như Đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh đoạn Bến Lức – Quốc lộ 22 – Bình Chuẩn, Dự án cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Mộc Bài,…
Nhìn rộng ra trên thế giới, dòng vốn từ AIIB đã và đang tiếp cận tới nhiều quốc gia tại khắp các Châu Lục. Chúng tôi thống kê một số dự án tiêu biểu:
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng nhấn mạnh dòng vốn từ AIIB sẽ bù đắp một phần nhu cầu vốn đầu tư cơ sở hạ tầng của Việt Nam trong bối cảnh các tổ chức tài trợ quốc tế đã, đang và sẽ cắt giảm khoản tài trợ ODA. Từ tháng 7/2017, Ngân hàng thế giới (WB) sẽ chấm dứt ODA ưu đãi và Việt Nam sẽ vay vốn tài trợ thương mại với lãi suất tăng lên gấp đôi hoặc thời hạn trả nợ giảm xuống. Hơn thế nữa, ADB cũng sẽ ngững cấp vốn ODA kể từ tháng 1/2019.
Tuy nhiên, mọi thứ đều có hai mặt và những bài học từ các quốc gia trên thế giới cũng cảnh báo những rủi ro Việt Nam có thể gặp phải trong trường hợp “dựa dẫm” quá nhiều vào dòng vốn vay từ Trung Quốc. Khác với việc vay tiền từ WB hay IMF, những món vay từ Trung Quốc luôn phải được thế chấp bằng những tài sản quốc gia có tầm quan trọng chiến lược và có giá trị cao trong dài hạn. Bài học cụ thể đền từ Sri Lanka khi Chính phủ nước này đã vay 301 triệu USD từ Trung Quốc và khi đối mặt với khả năng không trả được nợ, tài sản thế chấp là hải cảng Hambantota và Trung Quốc được quyền thuê tài sản có vị trí chiến lược bên bờ Ấn Độ Dương này với thời hạn 99 năm để “cấn trừ” bớt khoản nợ.
Ngoài ra, trên phương diện chính trị, kế hoạch “Con đường tơ lụa” trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc cũng đang gây ra những tranh cãi, bất ổn tại khu vực Biển Đông. Dự án này như một lời khẳn định sự hiện diện và tầm ảnh hưởng của Trung quốc tại khu vực, đặc biệt khi nước này yêu cầu UNESCO công nhận “Con đường tơ lụa” là di sản.
Nguồn: Rongviet Research
