Tiếp nối thành quả đạt được tại Hội nghị APEC tháng 11/2017, 11 quốc gia thành viên tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã cơ bản giải quyết được những bất đồng trong kỳ họp tại Tokyo và dự kiến sẽ tiến tới ký thỏa thuận chính thức tại Chile vào tháng 3/2018.
Từ khía cạnh vĩ mô, chúng tôi đánh giá:
- Dựa trên bức tranh thương mại toàn cầu, ký kết CPTPP đang mang nhiều ý nghĩa chính trị hơn và biểu tượng cho một thế giới kết nối với nhau hơn trong bối cảnh Mỹ thi hành các chính sách bảo hộ thương mại. Quy mô của hiệp định đã giảm mạnh từ 40% GDP xuống 13-15% GDP toàn cầu do sự rút lui của Mỹ.
- CPTPP nhấn mạnh nội dung về sự “gia nhập” hoặc “rúi khỏi” hiệp định. Điều này mở đường cho các quốc gia lớn như Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc hay Thái Lan, Indonesia,….tham gia.
- Việc ký kết CPTPP tốt cho Việt Nam nhưng lợi ích đã bị thu hẹp đi rất nhiều do Mỹ rút khỏi thỏa thuận. Việt Nam có khoảng thời gian 5 năm miễn trừ trừng phạt thương mại và thêm 2 năm của rà soát pháp lý. Điều này hàm ý hoạt động gia công của Việt Nam vẫn có cơ hội phát triển.
- Trong 11 nước thành viên tham gia CPTPP, Việt Nam đã ký kết hiệp định thương mại đa phương và song phương với hầu hết các quốc gia do đó tác động từ việc tháo gỡ hàng rào thương mại không quá lớn. Dưới thời TPP, lợi ích kỳ vọng sẽ lớn hơn rất nhiều do Việt Nam và Mỹ chưa có hiệp định thương mại tự do (FTAs).
Ở khía cạnh vi mô, một số ngành được hưởng lợi đáng chú ý là: Dệt May, Thủy sản, Logistics và Bất động sản.
- Về ngành dệt may, quy mô xuất khẩu của Việt Nam sang các quốc gia CPTPP chỉ chiếm 13% tổng giá trị sản phẩm dệt may được xuất khẩu. Thấp hơn rất nhiều so với mức gần 38% của riêng thị trường Mỹ. Trong số 11 nước tham gia CPTPP, thị trường Nhật nhập khẩu nhiều sản phẩm dệt may của Việt Nam nhất, khoảng 4,1 tỷ USD tương đương 8,8%. Theo chuyên viên phân tích ngành của chúng tôi, Tổng Công ty cổ phần May Việt Tiến (VGG) xuất khẩu 32% sản phẩm dệt may sang thị trường Nhật, theo sau là TCM (10%), GMC (3,7%).
- Ngành thủy sản khả quan hơn khi các nước CPTPP hàng năm nhập khẩu khoảng gần 2 tỷ USD hàng hóa, tương đương 23% tổng kim ngạch. Trong đó, riêng thị trường Nhật chiếm trên 15%. Với thị trường này, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm, bạch tuộc, cá ngừ sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Có thể kể đến 1 số cái tên như FMC, ANV, KHS,…
- Chúng tôi cũng đánh giá tác động tích cực tới ngành Logistics. Theo dự báo, hàng hóa thông qua các cảng biển của Việt Nam có thể duy trì tốc độ tăng trưởng từ 8% – 9% và nhu cầu có thể vượt cung vào năm 2018 tại các cảng ở khu vực phía bắc.
- Với việc Mỹ rút khỏi hiệp định và Nghị định 126 đang khiến các nhà xuất khẩu ô tô như Toyota, Honda,…chững lại kế hoạch xuất khẩu ô tô vào Việt Nam, các doanh nghiệp lắp ráp và/hoặc có hệ thống phân phối, bảo trì trên thị trường Việt Nam sẽ là đối tượng hưởng lợi chính.
- Bất động sản cũng được dự đoán sẽ nhận cú hích lớn từ làn sóng đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài, với nhu cầu lớn như khu công nghiệp làm cứ địa sản xuất, căn hộ cao cấp, biệt thự, nhà phố hiện đại để lưu trú, resort, sân golf để thư giãn, cũng như văn phòng cho thuê.
- Riêng các khu công nghiệp, chúng tôi cho rằng tác động sẽ không quá lớn dù Nhật Bản và Singapore là 2 trong 5 quốc gia đầu tư FDI lớn vào Việt Nam. Dưới thời TPP, sự kỳ vọng vào thị trường tiêu thụ khổng lồ từ Mỹ thúc đẩy các doanh nghiệp lên kế hoạch đầu tư và mở rộng sản xuất. Nhưng hiện tại, khả năng những dự án này vẫn tạm hoãn và động lực thu hút FDI tới Việt Nam chủ yếu đến từ 2 xu hướng gồm 1) Dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam và 2) Đầu tư FDI vào Việt Nam để phục vụ chính thị trường tiêu dùng Việt Nam và ASEAN.
Ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp hoạt động trong ngành nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi, dược phẩm và tài chính có thể chịu áp lực cạnh tranh mạnh hơn. Cụ thể,
- Ngành nông nghiệp, sữa, mía đường và thức ăn chăn nuôi sẽ chịu áp lực cạnh tranh lớn hơn khi nguồn cung từ Úc và New Zealand sẽ tham gia thị trường Việt Nam. Các sản phẩm thịt nhập ngoại tràn lan trên thị trường có chất lượng tốt hơn hẳn cũng khiến các doanh nghiệp sản xuất trong nước gặp khó khăn.
- Bên cạnh đó, thị trường dược phẩm sẽ cạnh tranh hơn khi thuế suất nhập khẩu giảm và thời gian bảo hộ đối với thuốc bản quyền dài. Tính tới cuối năm 2017, Việt Nam nhập khẩu 2,8 tỷ USD sản phẩm dược và khả năng sẽ tiếp tục gia tăng khi CPTPP được ký kết. Trong 11 nước tham gia, Nhật Bản, Canada, Mexico là những quốc gia thuộc Top 20 nước sản xuất dược phẩm lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó còn có nguồn cung từ Hàn Quốc, Trung Quốc và Ấn Độ khi Việt Nam đã ký FTAs song phương và đa phương.
- Ðối với lĩnh vực tài chính, các định chế tài chính từ Nhật, Canada và Úc giờ đã có thể bán các sản phẩm dịch vụ tài chính của mình sang Việt Nam mà không cần phải thiết lập chi nhánh hoạt động tại đây. Điều này có thể tạo nên áp lực mới cho các ngân hàng trong nước. Mặc dù nền tảng của một số ngân hàng lớn đã cải thiện và sự hỗ trợ của chính phủ nhưng nhìn chung năng lực cạnh tranh của hệ thống tài chính Việt Nam còn yếu.
Nguồn: Rongviet Research
Từ khóa: Hiệp Định CPTPP
