Ngày 20/3 vừa qua, Đề án liên kết sản xuất giống cá tra 3 cấp ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã được Chính phủ thông qua, định hướng xây dựng An Giang thành trung tâm giống cá tra chất lượng cao của vùng ĐBSCL. Theo Đề án, tiêu chí liên kết 3 cấp sản xuất cá tra gồm:
- Cấp 1: Các viện nghiên cứu, trường đại học sản xuất giống bố mẹ có chất lượng di truyền cao (về tính trạng tăng trưởng nhanh, kháng bệnh, tỉ lệ sống cao và thích nghi với biến đổi khí hậu) và chuyển giao cho các đơn vị cấp 2;
- Cấp 2: Các Trung tâm giống cấp tỉnh, các cơ sở sản xuất giống của doanh nghiệp cho sinh sản nhân tạo;
- Cấp 3: Các cơ sở ương dưỡng từ cá bột lên cá hương giống.
Quy trình này đến năm 2020 sẽ đáp ứng 50% nhu cầu giống cá tra chất lượng cao cho vùng ĐBSCL với nhu cầu toàn vùng là 2,2 – 2,5 tỷ cá tra giống và đến năm 2025, cung cấp 100% giống cá tra chất lượng cao cho vùng ĐBSCL với nhu cầu toàn vùng là 2,5 – 3,0 tỷ cá tra giống.
Tổng nhu cầu vốn cho Đề án khoảng 592 tỉ đồng, phân bổ cho các chương trình chọn giống, nâng cấp trung tâm giống chất lượng cao tại tỉnh An Giang và đầu tư cơ sở hạ tầng thành lập hai vùng sản xuất giống tập trung tại An Giang và Đồng Tháp. Ngân sách sẽ tài trợ 75%, còn lại đến từ vay ngân hàng và huy động từ tư nhân.
Giá cá tra nguyên liệu đã liên tục tăng từ cuối năm 2016 đến nay và chưa có dấu hiệu dừng lại, theo đó chi phí sản xuất của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra bị đội lên, làm tăng giá bán trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ Bangladesh, Ấn Độ, Malaysia và Indonesia. Nguyên nhân là do chất lượng con giống ngày càng suy giảm do cá bố mẹ bị ép đẻ nhiều, đẻ non hoặc bị lai cận huyết. Tỉ lệ cá bị nhiễm bệnh cao (cá biệt có những vùng nuôi tỉ lệ cá bị bệnh lên đến 100%), thời gian nuôi để đạt kích cỡ tiêu chuẩn xuất khẩu dài hơn (7-8 tháng so với 5-6 tháng trước đây) và tỉ lệ cá hao hụt cao (có nơi lên đến 40-50%) trong giai đoạn nuôi thương phẩm. Điều này đã làm gia tăng chi phí sản xuất trong khi sản lượng cá tra nguyên liệu sụt giảm. Thực tế là vấn đề thoái hóa giống đã diễn ra nhiều năm qua nhưng dến nay các hệ quả mới trở nên rõ nét.
Đơn cử là công ty Vĩnh Hoàn. Mặc dù có tỉ lệ tự chủ nguồn cung nguyên liệu khá cao, hơn 65%, năm 2017 công ty cũng bị ảnh hưởng bởi tình trạng tăng giá cá tra nguyên liệu khi biên lợi nhuận bán thành phẩm đã sụt giảm trong quý 2 (15.4% so với 33% năm 2016) và quý 4 (16.8% so với 19.7% năm 2016).
Rồng Việt Securities đánh giá Đề án là một bước đi chiến lược giúp tăng sức cạnh tranh của các doanh nghiệp cá tra Việt Nam, đồng thời giúp ngành cá tra phát triển bền vững và hiệu quả, nâng cao uy tín thương hiệu cá tra Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Nguồn: Rongviet Research
